Met de buren duurzaam ondernemen in de Rotterdamse haven

Groene loper naar de toekomst #2: Stadshaven Brouwerij

‘Bier heeft gewoon iets magisch.’ Dit voorjaar gaat de droom van Harm van Deuren in vervulling: dan opent Stadshaven Brouwerij met zonnepanelen op het dak zijn deuren. Een bijzondere plek, aan de kade van de Rotterdamse Merwehaven. Terwijl klanten genieten van een biertje en het uitzicht op voorbijvarende vrachtschepen, smullen de koeien van het restafval en krijgen oude scooterbatterijen een tweede leven. Van Deuren over duurzaamheid en het belang van goede buren.

Vanaf de jaren 30 tot halverwege jaren 90 van de vorige eeuw is het hele Merwe-Vierhavengebied het bloeiend middelpunt voor de overslag van fruit en groenten. Het ene na het andere koelhuis verrijst om al die kratten, zakken en kisten te verwerken. Met de komst van de koelcontainer verplaatst de fruithandel zich naar een andere plek en verdwijnt de havenactiviteit. Na een jarenlange periode van verval groeit Merwe-Vierhavens langzaam weer uit tot een nieuw woon- en werkgebied met verrassende en innovatieve bedrijvigheid.

Zo wordt de oude fruitloods aan de Galileistraat 24 momenteel omgetoverd tot een brouwerij met een oppervlakte van maar liefst 5.000 m2. Ook al opent Stadshaven Brouwerij pas in het voorjaar officieel de deuren; er wordt al volop getest en gebrouwen. Met een ‘officieel persmoment’ werd halverwege februari een eerste lading citrusfruit verwerkt in de nieuwe craftbierlijn, die is geïnspireerd op de geschiedenis van de Rotterdamse fruithaven.

Terwijl de kok het plafond schildert, loopt een trotse Van Deuren door de imponerende ruimte: ‘Vanaf één van de 350 zitplaatsen in het café-restaurantgedeelte heb je straks mooi uitzicht op onze brouwerij: een installatie van 120.000 kilo rvs met 19 lagertanks waarvan 10 stuks a 12.000 liter en zo’n 3.000 meter bierleiding. Jaarlijks stroomt hier 2 miljoen liter door de leidingen, allerlei verschillend craftbier, hup, zo je glas in. Of de biersoorten rollen fles of blik in vanuit onze eigen lopende band in de productiestraat, want we gaan ook aan horeca en winkels leveren.’

De beleving zit hem niet alleen in bier maar ook in eten. Van Deuren: ‘In de keuken hebben we drie kookmethodes: barbecue, smoker en twee steenovens, die we allemaal gebruiken voor vlees, vis en vegan. Op de kade, aan het water, komt het mega-terras van 750 m2, met zowat heel de dag zon, mooi meubilair, schaduwrijk groen en taps waar je met een groepje je eigen bier kan tappen.’

Van oude scooteraccu naar nieuwe batterij

Stadshaven Brouwerij is niet alleen een plek waar je lekker kunt eten en drinken, ook duurzaamheid is een belangrijk onderdeel van het menu. Zo wint de ultramoderne brouwerij alle energie en water terug: condens wordt opgevangen en net als het koelwater hergebruikt. En in 2020 deed de brouwerij mee aan Rotterdam Unlocked, een wedstrijd waarbij bedrijven circulaire vraagstukken voorleggen aan internationale start- en scale-ups. Van Deuren: ‘Op het dak van de brouwerij komen 1.700 zonnepanelen en we wilden weten wat we daar méér mee konden doen. Er reageerden 40 internationale bedrijven, uiteindelijk is het Schiedamse bedrijf StoredEnergy de winnaar geworden. Zij zamelen oude accu’s van e-scooters in die anders weggegooid zouden worden. Om die verantwoord te ontleden, is een kostbaar proces. StoredEnergy heeft een methode ontwikkeld en maakt van die oude accu’s grote batterijen. Het overschot van de energie uit onze zonnepanelen, slaan wij op in zo’n batterij. ’s Avonds kunnen wij die energie bijvoorbeeld weer gebruiken voor de lampen op het terras. Het grappige vind ik dat onze vraag de hele wereld is overgegaan en dat we uiteindelijk samenwerken met een bedrijf dat vlakbij in de buurt zit.’

Afvalwater omzetten in bronwater

Stadshaven werkt ook samen met buren uit de straat. Rainmaker is een bedrijf dat gespecialiseerd is in het maken van water uit de lucht of door het zuiveren van bijvoorbeeld zeewater. Van Deuren: ‘Hun missie is om regio’s waar drinkwater schaars is, van schoon water te voorzien. Dat doen ze over de hele wereld. In ons brouwproces maken zij een proefopstelling waarmee ze ons afvalwater opvangen. En ze onderzoeken hoe ze dat kunnen zuiveren en weer in brouwwater om kunnen zetten. Als je bedenkt dat voor het maken van 1 liter bier, 4 liter water nodig is, is dat natuurlijk een geweldige innovatie!’

Koeien en brood

Bij de derde innovatie zijn weer andere buren betrokken: de koeien van Floating Farm, de drijvende boerderij, aan de andere kant van de Merwehaven. Van Deuren: ‘Bostel, ook wel bekend als afgewerkte mout, is een restproduct van het bierbrouwen. Het is super voedzaam; er zit enorm veel eiwit en energie in en is zeer geschikt als veevoer. Dagelijks haalt een heftruck van Floating Farm een hele lading op uit onze loods. Volgens onze buren geeft elke koe hierdoor dagelijks 2,5 liter meer melk. Maar bostel kan je ook heel goed in menselijke voedingswaren verwerken. Daarom gaan we de bostel ook gebruiken in ons eigen brood.’

Waarom zet Stadshavens Brouwerij zoveel in op duurzaamheid? Van Deuren: ‘Ik zie het als je verantwoordelijkheid nemen als ondernemer, dat hoort er gewoon bij in deze tijd. We zijn allemaal op dezelfde aarde en willen het allemaal prettig hebben. Ik voeg liever iets toe dan dat ik iets afbreek. Het gaat om een beetje aardig zijn voor de mensen om je heen, je omgeving en de planeet als geheel. En je slaapt er beter van, althans ik wel!

Ruiken, zien, proeven

Bier is al sinds zijn studententijd de rode draad in het leven van Van Deuren. ‘Ik heb bier altijd al magisch gevonden; er zit iets zakelijks aan met de verschillende merken, de liters. Maar er zit ook een bijna niet te omschrijven sentiment aan, het brouwen, het recept en de beleving.’

Tijdens zijn studie Bedrijfskunde aan de Erasmus Universiteit organiseert Van Deuren dan ook een studiereis langs alle grote brouwerijen in Tsjecho-Slowakije. ‘Ik wilde onderzoeken hoe zij dat deden, daar schreef ik een boekje over. Toen ik na mijn studie aan de slag kon als consultant, zorgde dat ervoor dat ik ook bij verschillende bierbrouwerijen terechtkwam. In 2002 ben ik voor mezelf begonnen en drie jaar later startte ik een groothandel voor bier. In 2011 heb ik de Bierfabriek opgezet, een horecaketen met vestigingen in Amsterdam, Delft en Almere met kleine brouwerijen voor eigen gebruik. Mijn droom daarna was om een écht grote brouwerij op te zetten, waar we alles zelf in huis hebben, bier maken, verkopen en leveren aan externen. Maar mét een horecafunctie. Ik geloof heel erg in die beleving, dat je ziet, ruikt en meteen proeft hoe je bier gemaakt wordt terwijl je daar ook nog lekker bij kan eten.’

Fonkelnieuwe lichtstraat

Halverwege 2017 stapt hij met zijn idee naar de gemeente Rotterdam, zijn oude studie- en woonplaats. Hij zoekt een grote locatie voor zijn droom. ‘Een dag later belde het Havenbedrijf Rotterdam, ze hadden een pand, de oude fruitloods. Toen ik ging kijken, was ik enthousiast over de locatie en de omvang, maar het was een foeilelijk gebouw, één grote donkere koelkast met alleen maar wanden, geen ramen en betonnen platen op de vloer. Wat kunnen we daar aan doen vroeg ik het Havenbedrijf?’

Het Havenbedrijf nam de uitdaging aan en dook in het archief de originele bouwtekeningen uit 1930 op, inclusief de originele lichtstraat. Zij renoveerden het pand daarna zeer grondig. Van Deuren: ‘Alle koelcelwanden zijn verwijderd, net zoals de oude betonplaten. We hebben nu een betonvloer met 40.000 hexagonvloertegels, met de hand gelegd. In de muren hebben we grote glazen puien geplaatst maar de markante betonnen spanten behouden. Het dak heeft een fonkelnieuwe glazen lichtstraat gekregen maar wel in de oude stijl. Naast het bier, stroomt het licht naar binnen.’

Spannend en strategisch

Ook van het gebied krijgt Van Deuren energie. ‘Toen ik in nog in Rotterdam woonde, was Rotterdam rauw en stoer maar hier rondom de Keileweg, daar had je niets te zoeken. Het is fantastisch dat het Havenbedrijf en de gemeente nu zoveel investeren in het Merwe-Vierhavengebied. Er zitten veel spannende start-ups maar ook de combinatie van werken en wonen spreekt erg aan. Strategisch ligt het heel goed, zo tussen Rotterdam en Schiedam. Het heeft de potentie om uit te groeien tot iets groots. Rotterdam heeft nog steeds dat stoere en die ‘can do’ mentaliteit zit echt in de haarvaten van de stad.’

Van Deuren ziet de toekomst rooskleurig in. ‘Ook al is het nu door het coronavirus voor iedereen nog aanmodderen, ik heb veel zin om open te gaan en de mensen straks te verwelkomen. We hebben nu al enorm plezier door hier te zijn; het is een fijn en prettig pand. Ik hoop dat de mensen hier straks ook graag zijn om de brouwerij te beleven. Het voelt goed!’

Tips

Tips voor andere ondernemers die willen verduurzamen heeft Van Deuren wel: ‘Begin met het maken van een circulair profiel met je input, verbruik en output. Zo’n overzicht geeft je een idee van je footprint en waar je dingen kan verbeteren. Je raakt bewust van wat je doet. Als je een vraagstuk hebt, leg het voor aan anderen. Werk samen!’