In partnerships met bedrijven werken we toe naar een CO₂-neutrale haven. Dat vraagt radicale vernieuwing en nieuwe technologieën. We testen innovaties in de praktijk, passen nieuwe technieken toe en koppelen bestaande bedrijven aan nieuwe. Intussen nemen we alvast maatregelen om zoveel mogelijk uitstoot op de korte termijn te beperken. Dat er al volop gewerkt wordt aan de energietransitie in de haven van Rotterdam laten de onderstaande lopende projecten zien.
Stap 1 - energietransitie
Lopende projecten, stap 1
De industrie gaat stap voor stap naar CO₂-neutraal. In stap 1 neemt de industrie efficiency-maatregelen. Restwarmte wordt gebruikt om woningen, bedrijfsgebouwen en kassen te verwarmen. CO₂ wordt afgevangen en opgeslagen onder de Noordzee. Deze ontwikkelingen vragen de komende jaren veel extra infrastructuur zoals pijpleidingen en kabels.
Warmtenet: huizen en kassen verwarmen met warmte van de industrie
Nederland gaat in de toekomst over op een andere manier van verwarmen. Huizen en tuinbouwkassen gebruiken nu veel aardgas. Tegelijkertijd produceert de industrie in de Rotterdamse haven veel warmte voor bedrijfsprocessen. Een deel wordt in andere fabrieken gebruikt, maar veel warmte verdwijnt in de lucht. Het Havenbedrijf en Gasunie werken samen om met deze restwarmte huizen en kassen in Zuid-Holland te verwarmen. Daarmee gaat de CO₂-uitstoot omlaag en is er minder gas nodig uit Groningen.
Lees hier alles over Warmtenet Zuid-Holland - een nieuwe verwarming
16.000 huishoudens krijgen restwarmte uit Pernis
16.000 Rotterdamse huishoudens worden verwarmd met de restwarmte van een raffinaderij in Pernis. Dit is een initiatief van Shell, Havenbedrijf Rotterdam en Warmtebedrijf Rotterdam.
Restwarmte Shell voor 16.000 huishoudens
Aanleg langs de Vondelingenweg (Botlek) van de warmteleiding
CO₂-opslag onder de Noordzee (Porthos)
Het afvangen van CO₂ van de industrie en het ondergronds opslaan onder de Noordzee is een belangrijke mogelijkheid om op korte termijn de CO₂-uitstoot te verminderen. Dit heet Carbon Capture Storage (CCS). Het regeerakkoord van het kabinet Rutte-III en ook het Klimaatakkoord benadrukken het belang van CCS om de nationale klimaatdoelen te halen.
Netwerk voor stoom
Slimmer samenwerken tussen bedrijven onderling leidde al in 2013 tot de aanleg van de Stoompijp Botlek. Het stoomnetwerk verbindt industrieën die stoom produceren met omliggende bedrijven die stoom nodig hebben. Energie wordt zo efficiënter gebruikt. Dat scheelt op jaarbasis ca. 400.000 ton CO₂-uitstoot. Het netwerk is een voorbeeld van hoe een slimme infrastructuur het aantrekkelijk maakt voor bedrijven om zich in Rotterdam te vestigen.
20% minder CO₂ uitstoot door nieuwe installaties LyondellBasell
De fabriek van LyondellBasell en Covestro op de Maasvlakte maakt grondstoffen voor onder andere isolatiemateriaal, verf en lijm. Nu wordt het afvalwater van de fabriek verbrand. Met de nieuwe installaties wordt zo’n 40% van dat afvalwater gezuiverd door bacteriën. Daardoor ontstaat onder andere biogas. De andere 60% van het afvalwater wordt nog steeds verbrand, maar de stoom die daarbij vrijkomt wordt weer nuttig gebruikt in de fabriek. De CO₂-uitstoot van het bedrijf daalt door de nieuwe installaties met ca. 20%.
Stap 2 - energietransitie
Lopende projecten, stap 2
Stap 2 is het veranderen van het energiesysteem. In plaats van olie en gas te gebruiken voor verhitting, zal de industrie overstappen op elektriciteit en (groene) waterstof. Daarvoor is veel en betaalbare elektriciteit nodig uit duurzame bronnen als wind en zon.
Windturbines in het havengebied
In het havengebied Rotterdam staat de grootste concentratie windturbines van Zuid-Holland: begin 2019 zo’n 200 Megawatt vermogen. Dat is zo’n 10% van het totale vermogen aan windenergie in Nederland. Op korte termijn komt daar minimaal 150 MW aan nieuw windvermogen bij. Regelmatig worden bestaande turbines vervangen door nieuwe met een groter vermogen. Zo werden in maart 2019 de 17 turbines op de Slufterdijk vervangen door 14 grotere met een capaciteit die bijna twee keer zo groot is.
Eneco en Vattenfall openen Windpark Slufterdam
Prototype krachtigste windturbine ter wereld op de Maasvlakte
Convenant Realisatie Windenergie in Rotterdamse haven
De Nederlandse overheid heeft bepaald dat 14 procent van de Nederlandse energieproductie in 2020 afkomstig moet zijn uit duurzame bronnen en in 2023 16 procent. Het Havenbedrijf Rotterdam ondersteunt dit met het ‘Convenant Realisatie Windenergie in de Rotterdamse haven’* (2009). Vanuit dit convenant wordt in 2020 minimaal 150 megawatt nieuw windvermogen in openbaar havengebied opgewekt. In de Havenvisie heeft het Havenbedrijf met diverse partners afgesproken dat het totaal vermogen in 2020 300 megawatt is.
North Sea Wind Power Hub
Binnen het North Sea Wind Power Hub-consortium werken TenneT (Nederland en Duitsland), Energinet (Denemarken), Gasunie en het Havenbedrijf Rotterdam aan de ontwikkeling van een grootschalig, duurzaam Europees energiesysteem op de Noordzee. Windparken worden aangesloten op centraal gelegen hubs op zee. Noordzee-landen en hubs worden met elkaar verbonden via kabels of pijpleidingen.
H-Vision: blauwe waterstof
Binnen het project H-Vision werken zestien partijen uit overwegend het havenindustriegebied Rotterdam samen aan een haalbaarheidsstudie naar de productie en toepassing van blauwe waterstof. Ook het Havenbedrijf Rotterdam is als partner aangesloten bij H-Vision. H-Vision wil de industrie al vóór 2030 voorzien van CO₂-arme energie door met name aardgas te vervangen door blauwe waterstof en mogelijk ook restgassen te gebruiken.
H-vision: blauwe waterstof voor een groene toekomst
Lees meer over project H-Vision op de website van Deltalinqs
Groene waterstof voor BP-raffinaderij
BP, Nouryon (voorheen AkzoNobel Specialty Chemicals) en Havenbedrijf Rotterdam onderzoeken de mogelijkheden voor de productie van groene waterstof voor de BP-raffinaderij in Rotterdam. Groene waterstof wordt verkregen door elektrolyse van water met behulp van groene stroom. Voor grootschalige productie van groene waterstof is veel groene stroom nodig, bijvoorbeeld van windparken op zee. Dit vraagt ook veel capaciteit aan electrolysers. Het Havenbedrijf Rotterdam doet daarom ook onderzoek naar de benodigde waterstof infrastructuur. Ook de mogelijkheden van een speciaal bedrijfsterrein voor electrolysers wordt onderzocht.
Energietransitie doet veel waterstof opwaaien
Havenbedrijf kijkt naar grootschaliger waterstofproductie en netwerk
Een groene toekomst voor de kolencentrales
In het regeerakkoord van het kabinet Rutte III is afgesproken voor 2030 te stoppen met het gebruik van kolen voor het opwekken van elektriciteit. Op de Maasvlakte staan twee recent geopende centrales van Uniper en Riverstone (voorheen Engie). Beide bedrijven onderzoeken welke rol de centrales (door ombouw) kunnen vervullen na het stoppen met steenkool.
Lees meer in artikel: 'Een groene toekomst voor de kolencentrales'
Europees onderzoeksproject voor innovatieve ombouw van kolencentrale naar biomassa
Blockchain als versnelling van de energietransitie
BlockLab, gespecialiseerd in blockchain in de haven van Rotterdam, werkt aan vier innovatieprojecten met oplossingen voor de energiemarkt. Met deze trajecten wil BlockLab bijdragen aan de versnelling van de energietransitie. Inmiddels zijn vier prototypes ontwikkeld voor de warmtemarkt, offshorewindparken, smartmeters en consumenten die zelfgeproduceerde elektriciteit willen verhandelen.
Bijdrage aan energietransitie door Havenbedrijf Rotterdam
Ook het Havenbedrijf draagt een steentje bij aan een energiezuinige haven. Een derde van de patrouillevaartuigen vaart voor 100% op biobrandstoffen. Onder medewerkers stimuleren we het gebruik van het openbaar vervoer en de fiets. Voor de leaserijders geldt een CO₂-norm van 59g/km. Het kantoor gebruikt havenwarmte en groene stroom. En door de haven heen vervangt het Havenbedrijf de openbare verlichting door LED.
Bekijk de video:
Hybride patrouillevaartuig RPA 8 voor duurzame haven
Stap 3 - energietransitie
Lopende projecten, stap 3
Bij deze stap gaat het om vervanging van fossiele grondstoffen. Dit kan door gebruik van biomassa, gerecyclede materialen en groene waterstof.
Waste-to-chemicals: van afval naar chemicaliën
Air Liquide, Enerkem, Nouryon, Shell en Havenbedrijf Rotterdam ontwikkelen momenteel een geavanceerde 'waste-to-chemicals'-installatie in Rotterdam. Hier kunnen niet-recyclebare afvalstoffen omgezet worden in chemicaliën en biobrandstoffen. Dit is de eerste installatie van dit type in Europa.
Bleekaarde als bouwmateriaal
Bleekaarde wordt momenteel gebruikt om plantaardige olie te zuiveren. Na enkele weken is de bleekaarde verzadigd en wordt het een afvalproduct. Een toekomstige installatie kan onder andere olie uit de bleekaarde terugwinnen. Die olie kan dan bijvoorbeeld weer gebruikt worden als biobrandstof. De bleekaarde kan voor bouwmaterialen gebruikt worden.
Volledige recycling verontreinigde bouwstoffen
Het Rotterdamse bedrijf REKO bouwt een nieuwe installatie voor de reiniging van verontreinigd asfalt. In de installatie wordt asfalt in een ronddraaiende trommeloven bij temperaturen van 1.000 graden thermisch gereinigd. Dat levert schoon zand, grind en vulstof op dat hergebruikt kan worden. Daarnaast wekt de installatie voor maar liefst 50.000 huishoudens elektriciteit op. REKO heeft met deze nieuwe installatie de grootste capaciteit ter wereld om dit soort verontreinigde bouwstoffen te recyclen.
Afval als grondstof van het Prinses Amalia-viaduct
Het ‘Prinses Amaliaviaduct Maasvlakte’ zorgt voor een goede bereikbaarheid van de containerterminals aan de Amaliahaven en het zuidelijker gelegen deel van Maasvlakte 2. Bij de bouw van dit viaduct is afval (Beaumix) als grondstof gebruikt.
Lees meer over de realisatie van het Prinses Amaliaviaduct en bekijk de video over beaumix
Chloorafval als nieuwe grondstof en energie
Bij afvalverwerkingsbedrijf Indaver verwerken en beheren ze niet alleen afval, maar ze gaan een stap verder. De installatie met de naam IndaChlor, gaat chloorafval verwerken uit heel Europa. Dus ook van industriële bedrijven uit de Rotterdamse haven. Het chloorafval wordt omgezet in nieuwe grondstof en energie. Deze wordt in een gesloten kringloop weer geleverd aan de nabijgelegen industrie.
Plastic Design Challenge 2018, Blue City
Wat te doen met 300 ton afgedankte visnetten? Dit was een van de opdrachten voor de teams die deelnamen aan de Plastic Design Challenge 2018 van Blue City, een broedplaats in Rotterdam waar startups initiatieven ontwikkelen om de circulaire economie stap voor stap te realiseren.
Team Plastic Playgrounds werkte aan deze opdracht met een succesvol resultaat.
TRANSPORT EN DIGITALE OPLOSSINGEN
Lopende projecten duurzaam transport
Naast de industrie zal ook het transport van goederen naar, in en van het havengebied moeten verduurzamen. Samen met partners ontwikkelt het Havenbedrijf Rotterdam activiteiten om de logistieke sector te helpen de CO₂-uitstoot te verminderen.
Proeven biobrandstoffen in containerscheepvaart
IKEA, containerrederij CMA CGM en GoodShipping zijn - met steun van het Havenbedrijf Rotterdam - een proef gestart met duurzame bio-stookolie in de containerscheepvaart.
Onder de vlag van de Dutch Sustainable Growth Coalition (DSGC) namen multinationals FrieslandCampina, Heineken, Philips, DSM, Shell en Unilever het initiatief tot samenwerking met AP Moller-Maersk om een containerschip te voorzien van duurzame brandstof. De CO₂-besparing van deze pilot is gelijk aan de jaarlijkse uitstoot van ruim 200 huishoudens of 12 miljoen autokilometers.
Biobrandstoffen binnenvaart
Duurzame brandstoffen producent GoodFuels en partner REINPLUS FIWADO Bunker hebben voor het eerst het binnenvaartschip ‘For Ever’ volledig gebunkerd met 100% geavanceerde biobrandstof. Met deze levering wordt het gebruiksgemak van geavanceerde biobrandstoffen aangetoond en een aanmerkelijke CO₂-besparing bereikt.
Emissieloze binnenvaart
Om de CO₂-uitstoot van de binnenvaart te verminderen, is elektrisch varen een optie. Met zeven partners is het Havenbedrijf Rotterdam een van de initiatiefnemers van het Groene Cirkels-programma dat mikt op het gebruik van verwisselbare batterijcontainers. Heineken wordt de eerste gebruiker op de route Amsterdam-Rotterdam-Antwerpen. Ook werken diverse andere partijen aan demonstratieprojecten op basis van waterstof. Het Havenbedrijf ondersteunt al deze initiatieven, onder meer met kortingen op binnenhavengelden.
Testen met walstroom voor zeeschepen
Zeeschepen die Rotterdam aandoen, hebben aan de kade energie nodig voor de stroomvoorziening aan boord. Dat gebeurt nu meestal met dieselgeneratoren. Aansluiting op een stroomnet is voor zeeschepen namelijk – door het grote verbruik - moeilijker dan voor de binnenvaart. Het Havenbedrijf Rotterdam vindt het belangrijk dat er walstroom voor zeeschepen beschikbaar komt.
Hierdoor verbetert de luchtkwaliteit. Daarom komt er een testlocatie.
Dit doet het Havenbedrijf in samenwerking met de gemeente Rotterdam. Ook doen de bedrijven Heerema, Eneco en het Havenbedrijf een haalbaarheidsonderzoek naar groene walstroom in het Calandkanaal.
Digitalisering leidt tot lager energieverbruik
In Rotterdam wordt digitalisering ingezet om de efficiëntie en betrouwbaarheid van transport verder te verbeteren. In de praktijk leidt dit tot lagere transactiekosten bij het boeken van lading, en ook een lager energieverbruik door kortere vaarroutes en een snellere afhandeling van ladingen.
In 3 stappen CO₂-neutraal
De energietransitie-opgave is helder: We willen de haven van Rotterdam in lijn brengen met de doelen van het Klimaatakkoord van Parijs. Samen met bedrijven werken we in 3 stappen toe naar een CO₂-neutrale haven. Stappen 1 tot en met 3 zijn respectievelijk efficiency & infrastructuur, naar een nieuw energiesysteem en naar een nieuw grondstoffen- en brandstoffensysteem.
Meer informatie
Contact met team Energietransitie:
Nico van Dooren
Director Energy and Industry
Maike Akkers
Program Manager Energy Infrastructure
Stijn Effting
Program Manager Renewable Chemicals and Fuels
Ankie Janssen
Program Manager Alternative Fuels
Wilco van der Lans
Program Manager Renewables
Monique de Moel
Program Manager Circular Economy
Randolf Weterings
Program Manager Electrification and Hydrogen
Aernoud Willemier
Manager Duurzame Transport
Nederlands
English
Deutsch
中文 (Chinese)