Sleutelspelers ontwikkelen emissieloos varen voor de binnenvaart

Op 2 juni 2020 is ZES gelanceerd: een bedrijf dat de binnenvaart verduurzaamt door verwisselbare batterijcontainers (ZES-Packs) te verhuren aan binnenvaartondernemers. Nog dit jaar vaart het eerste schip (de Alphenaar) met bier van Heineken van Alphen aan de Rijn naar Moerdijk.

In 2021 moeten daar nog vijf schepen bij komen. Het eerste oplaadstation van ZES komt in Alphen aan de Rijn. Geleidelijk wordt ook het netwerk van oplaadstations uitgebreid. Met ongeveer 20 laadplekken is er een landelijke dekking. Met twee opgeladen ZES-Packs kan een binnenvaartschip 50 tot 100 km varen, afhankelijk van o.a. de stroming en de grootte en diepgang van het schip. ZES richt zich in eerste instantie op de containerbinnenvaart. Verwachting is dat in 2030 zo’n 150 binnenvaartschepen met ZES-Packs varen.

Per schip zorgt de overstap van diesel naar ZES-Pack ervoor dat er jaarlijks 1.000 ton CO2 minder in de lucht komt. Ook is er geen uitstoot van fijnstof en stikstof. ZES is opgezet door ING, Engie, Wärtsilä en Havenbedrijf Rotterdam, met steun van het Ministerie van IenW. Heineken is de eerste klant. Lees hieronder het hele persbericht van ZES.

Gezamenlijk persbericht van Havenbedrijf Rotterdam, ING, Engie en Wärtsilä

Vandaag is Zero Emission Services B.V. (ZES) opgericht. ZES introduceert een nieuw energiesysteem voor de verduurzaming van de binnenvaart. Dit gebeurt met een voor iedereen toegankelijke infrastructuur voor emissieloos varen. Schoon, klimaatneutraal en klaar om de competitie met fossiele brandstoffen aan te gaan. ZES biedt hiervoor een volledig producten- en dienstenpakket dat is gebaseerd op verwisselbare batterijcontainers met groene stroom, laadstations, technische ondersteuning en een innovatief betaalconcept voor scheepseigenaren. Het bedrijf is opgericht door bank ING, energie- en technisch dienstverlener ENGIE, maritiem technologiebedrijf Wärtsilä en het Havenbedrijf Rotterdam. Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat steunt deze eerste stap in de transitie naar een emissieloze binnenvaart. Bierbrouwer HEINEKEN verbindt zich voor tien jaar aan ZES om bier emissieloos te vervoeren van de brouwerij in Zoeterwoude naar Moerdijk, en geeft daarmee als eindklant een belangrijk signaal van vertrouwen.

Het klimaatakkoord vraagt om een verduurzaming van de transportsector. Op dit moment is de gehele Nederlandse transportsector verantwoordelijk voor 21% van de kooldioxide-uitstoot (CO₂) in Nederland. Binnen transport is binnenvaart verantwoordelijk voor 5% van de kooldioxide-uitstoot. In de Green Deal Zeevaart, Binnenvaart en Havens zijn afspraken gemaakt over verduurzaming van de binnenvaart. Met een transformatie van de diesel-aangedreven binnenvaart naar volledig elektrisch aangedreven vervoer, zet de binnenvaartsector een belangrijke stap in het realiseren van het klimaatakkoord. Daarnaast stoten elektrische binnenvaartschepen geen stikstofoxide meer uit.

Minister van Infrastructuur en Waterstaat, Cora van Nieuwenhuizen: “Nederland is koploper duurzaam goederenvervoer over water. Ruim 1/3 van alle goederen en 80% van de bulk gaat via de binnenvaart. Dat haalt niet alleen veel vrachtwagens van de weg en is dus goed voor de filebestrijding, maar een binnenvaartschip stoot ook nog eens veel minder CO₂ uit. Deze voorsprong bouwen we nu nog verder uit met deze nieuwe elektrisch aangedreven binnenvaartschepen.”

Hoe werkt het?

Willem Dedden, CEO van Zero Emission Services: “Met ZES introduceren we een systeemverandering in de binnenvaart, waardoor binnenvaartschepen emissieloos varen dankzij verwisselbare batterij-containers, ZES-Packs, die worden geladen met duurzaam opgewekte stroom. Voor de verwisseling van de batterij-container wordt een netwerk van open access laadpunten ingericht. De ZES-Packs worden daar omgewisseld voor volle, zodat de schepen snel door kunnen varen met minimale wachttijd.

De energiecontainers zijn ontworpen voor meerdere toepassingen, zo kunnen ze ook tijdelijk aan land worden ingezet voor het stabiliseren van het elektriciteitsnet of om te voorzien in een lokale tijdelijke vraag naar elektriciteit. Het systeem is toekomstbestendig, omdat het onafhankelijk is van de energiedrager. We starten met batterijen, maar als in de toekomst waterstof goedkoper wordt, dan kunnen de containers met waterstoftechnologie op dezelfde wijze elektriciteit leveren.”

Lage drempel door innovatieve financiering

Om de overgang naar emissieloos varen voor de schipper eenvoudiger te maken, is een innovatieve financieringsvorm op basis van ‘pay per use’ ontwikkeld. Hierdoor brengt ZES alleen de kosten in rekening voor de verbruikte duurzame energie en huur van de batterijcontainer, zodat de bedrijfskosten van de schipper competitief blijven. Wel dient het schip voorzien te zijn van een elektrische voortstuwingslijn.

Met deze systeemverandering is voor de eerste fase een totaalbedrag gemoeid van € 20 miljoen. Dit wordt financieel gedragen door ING, ENGIE, Wärtsilä, Havenbedrijf Rotterdam en de Nederlandse overheid. De overheid levert een bijdrage via een subsidie van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en een subsidie van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland in het kader van de verduurzaming van het transport.

Additionele ondersteuning komt van HEINEKEN, via een langjarige vervoersovereenkomst en een initiële bijdrage in de ontwikkelingskosten van het eerste schip van haar vervoerder CCT. CCT brengt voor het laden en lossen van het eerste schip geen handelingskosten in rekening.
Een sterk staaltje teamwork, waarbij alle partijen een bijdrage leveren om deze systeemovergang financieel mogelijk te maken en de drempel voor schippers, reders en verlader om over te stappens zo laag mogelijk is.

Eerste order

HEINEKEN is als verlader al vanaf de ontwikkeling van het systeem betrokken en is nu de eerste eindklant die met dit nieuwe systeem gaat varen. Het eerste schip wordt ingezet voor het vervoer van bier van de brouwerij van HEINEKEN in Zoeterwoude via de binnenvaartterminal Alpherium naar de haven in Moerdijk. HEINEKEN vindt het belangrijk om met duurzaam aangedreven vervoer bij te dragen aan de ontwikkeling van schone klimaatneutrale logistiek. Ze heeft als streven haar totale keten klimaatneutraal te maken.

Ambitie

ZES wil met dit concept de hele binnenvaart en short sea mobiliseren om emissieloos te gaan varen. Het eerste laadpunt komt op de corridor Zoeterwoude - Alpherium - Moerdijk. Daarna zal de focus liggen op het inrichten van het Amsterdam-Rotterdam-Antwerpen corridor en een verbinding te maken naar Nijmegen. De aandacht zal in de eerste fase gaan naar containerschepen voor de binnenvaart, zowel ombouw als nieuwbouw.

Bron cijfers: CBS