Digitalisering van de kernactiviteiten
Met betrekking tot de digitaliseringsprojecten voor een beter beheer en management en ontwikkeling van de haven en haveninfrastructuur zijn onder andere de volgende trajecten relevant:
- HaMIS: het Haven Management Informatie Systeem is het centrale systeem voor het administreren, begeleiden en inspecteren van bezoekende schepen. Zowel Rotterdam als Amsterdam hebben het in gebruik, wat informatie-uitwisseling vergemakkelijkt. Daardoor vermindert het administratieve lasten en voorkomt dubbele controles, met als resultaat een klantvriendelijker systeem. Kern van HaMIS is een interactief systeem waarin al het scheepsverkeer wordt gepland, gemonitord en geadministreerd. Deze tool maakt het daardoor mogelijk het scheepsverkeer in de haven te managen.
- PortMaps: dit is de digitale geografische havenkaart van Rotterdam. Met een paar kliks hebben gebruikers toegang tot alle relevante informatie over een bepaalde locatie. Of het nou om de onderhoudsrapporten, gebruiks- of milieuruimte, contracten, assets of het oorspronkelijke bestek of een dwarsdoorsnede gaat; dan wel om de dieptes van de haven of waar zich pijpleidingen of elektriciteitskabels bevinden.
- Smart Infra: het voorzien van infrastructuur met sensoren en datacommunicatie (Internet of Things), levert veel nuttige informatie op over bijvoorbeeld duur en intensiteit van gebruik. Dit vormt input voor optimalisatie van ontwerp, onderhoud en commerciële afspraken. Het gaat dan niet alleen om afmeerconstructies als steigers, boeien en palen, maar bijvoorbeeld ook over sensoren die de vulgraad meten van vuilcontainers bij binnenvaartligplaatsen of de bezettingsgraad van parkeerplaatsen. Door de digitalisering van haveninfrastructuur kunnen ook stroomvoorzieningen (bijvoorbeeld zonnepanelen op een afmeerpaal) op afstand gemonitord en bediend worden.
- Floating Lab: om toepassingen op het gebied van smart shipping en autonoom varen te ontwikkelen en testen is een voormalig patrouillevaartuig (RPA3) van de Divisie Havenmeester door het Havenbedrijf uitgerust met camera’s, meetapparatuur en sensoren. Momenteel worden er camerasystemen in combinatie met radardata getest. Een mooie volgende stap is het remote controlled maken van het Floating Lab.
Portbase
Portbase is een deelneming van het Havenbedrijf Rotterdam, die samen met het Havenbedrijf Amsterdam is opgezet om te voorzien in een Port Community Systeem en daarmee de digitale landingsplek is voor de Rotterdamse haven. Door gebruik te maken van het Port Community System van Portbase is het mogelijk om geautomatiseerd gegevens te verstrekken voor diverse meldingen en aangiften tussen bedrijven en met overheden. Door de vele verschillende toepassingen binnen het systeem is ook hergebruik van data onderdeel van het geautomatiseerde proces. Slim hergebruik van data zorgt voor minder fouten en de verschillende partijen kunnen hun aansprakelijkheid en administratieve last minimaliseren. Het resultaat is een forse versnelling in de logistiek en een centrale plek waar gegevens onderling digitaal uitgewisseld kunnen worden (paperless ports). Portbase zorgt ervoor dat alle kernprocessen in alle Nederlandse havens op orde zijn. Op het Port Community System (PCS) zijn duizenden gebruikers aangesloten die dagelijks profiteren van de dienstverlening via Portbase in zee-en binnenhavens. Of het nu gaat om verplichte meldingen aan Havenmeester en overheden, veilige data-uitwisseling tussen bedrijven of het beheer van rechten en toegang tot data; via Portbase doen meer dan 4700 bedrijven papierloos zaken in de supply chains via alle Nederlandse havens.
De data in en dekkingsgraad van het Port Community System is voor iedereen die wil werken aan vernieuwing en verbetering in de logistiek van grote waarde. Portbase maakt het voor bedrijven die behoefte hebben aan data en connectiviteit mogelijk om, met toestemming van de eigenaar, gebruik te maken van deze data. De landelijke dekking en de bestaande aansluitingen van het Port Community System zorgen voor maximaal bereik voor nieuwe innovatieve oplossingen. Daarnaast zorgt Portbase dat Nederland een interessante logistieke ‘datahub’ is voor grote internationale spelers die zaken willen doen in en via Nederland. Deze platformen zoeken naar plekken in Europa waar de fysieke en digitale infrastructuur op orde is. Zij willen koppelen met systemen waar lokale wetgeving geregeld is en waar bestaande netwerken goede geografische dekking hebben voor snel en efficiënt transport van en naar het achterland. Zo ontstaat er een ‘digital twin’ van de fysieke haven die ketens aan zich verbindt door vertrouwen, connectiviteit en beschikbaarheid van data.
Autonoom varen en de ‘digital twin’
De technologie om autonome besturing van vliegtuigen en auto’s mogelijk te maken is volop in ontwikkeling. Ongetwijfeld zal dat ook in de scheepvaart de toekomst zijn. Alle eerder genoemde projecten dragen daarom eveneens bij aan de ambitie van het Havenbedrijf Rotterdam om voor 2030 autonoom varen binnen de Rotterdamse haven mogelijk te maken. Belangrijke stap in dit proces is de ontwikkeling van een ‘digital twin’ van de haven. Dit is een digitale weergave, inclusief alle infrastructuur, scheepsbewegingen, weersomstandigheden en hydro-informatie. Het eerste stadium in dit proces is in 2018 van start gegaan met de ontwikkeling van een IoT-cloudplatform, in samenwerking met IBM, Esri Cisco en Axians, dat via sensoren hydro- en meteogegevens, zoals waterstanden, zoutgehalte, windsnelheid, zicht en stroming verzamelt en inzichtelijk maakt. Het platform moet de haven helpen wachttijden te verminderen en aanleg-, laad-, en vertrektijden te optimaliseren. Dankzij het platform kan bijvoorbeeld voorspeld worden wat, afhankelijk van het waterniveau, stroming en wind, het beste tijdstip is om aan te meren en te vertrekken, onder garantie van een maximale lading.